انواع گیاه خواران را میتوان در قارهها و ادیان مختلف جستوجو کرد. از جغرافیا و آیین که خارج شویم، میتوانیم رد پای انواع گیاه خواران را در طول تاریخ بشر ببینیم و درمورد آن بحث کنیم؛ لذا نمیتوان گفت که گیاهخواری یکی از «مد»هایی است که توسط بلاگرها و سلبریتیهای حامی حیوانات بر سر زبانها افتاده است، اما میتوان گفت که آگاهیبخشی در این زمینه افزایش یافته و افراد بیشتری دربارۀ انواع گیاه خواران روزبهروز در حال کسب اطلاعات هستند.
چرا مردم رژیمهای برپایۀ گیاهخواری را انتخاب میکنند؟
تحقیقات بهعملآمده نشان داده است که رویآوردن به رژیم غذایی، تأثیر شگرفی در سلامتی انسان و محیطزیست دارد. انواع گیاه خواران با کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، دیابت و برخی از سرطانها مواجه هستند. یک مطالعۀ علمی ثابت کرده است که تغییر رژیم غذایی به گیاهخواری، میزان مرگومیر جهانی را 6 تا 10 درصد و انتشار گازهای گلخانهای مربوط به مواد غذایی را 29 تا 70 درصد کاهش میدهد.
البته گیاهخواری به این معنا نیست که صبح تا شب کاهو بخورید! این تغییر رویکرد بهسمت رژیم غذایی گیاهخواری باید بهشدت حرفهای و هدفمند باشد. شما باید بهگونهای به سراغ غذاهای گیاهی بروید که بتوانید یک وعدۀ کامل غذایی را برای خود داشته باشید، وعدهای که گیاهانی غنی از پروتئین و کربوهیدراتهای پیچیده را در بر بگیرد.
انواع گیاه خواران را میشناسید؟
۱. وجترینها (Vegetarians)
وجترین چیست؟ وجترین یکی از انواع گیاهخواری است. افراد علاقهمند به این نوع رژیم غذایی گوشت نمیخورند، اما ممکن است به خوردن محصولات لبنی، تخممرغ و محصولاتی که از حیوانات تهیه میشوند، علاقه نشان دهند. از همین رو وجترین ها را به دو دسته تقسیم میکنند:
- لاکتو وجترین (Lacto): پیشوند «Lacto» به شیر گاو یا محصولات لبنی اشاره دارد و از واژۀ لاتین Lac گرفته شده که بهمعنی شیر است. افرادی که در این دسته قرار دارند، از خوردن گوشت حیوانات و تخممرغ پرهیز میکنند، اما تا حدودی با خوردن محصولات لبنی میانۀ خوبی دارند.
- اوو وجترین (Ovo): پیشوند «Ovo» به تخممرغ اشاره دارد و از واژۀ لاتین Ovum بهمعنای تخممرغ گرفته شده است. افرادی که در این دسته قرار دارند، از خوردن گوشت حیوانات و لبنیات پرهیز میکنند؛ اما تا حدودی با خوردن تخممرغ میانۀ خوبی دارند.
نکته: چنانچه مایل باشید در رژیم غذایی وجترین هم از لبنیات و هم از تخممرغ استفاده کنید، به شما لاکتو-اوو وجترین خواهند گفت.
۲. وگانها (Vegans)
در دومین نوع از انواع گیاه خواران بهسراغ وگان ها میرویم. آیا شما هم جزو همان افرادی هستید که برایتان سؤال شده که فرق بین وگان و وجترین چیست؟ در این بخش به این تفاوت میپردازیم. در اولین مدل از انواع گیاه خواران چه گفتیم؟ گفتیم که وجترین ها از خوردن گوشت پرهیز میکنند، اما ممکن است به خوردن محصولات حیوانی روی خوش نشان دهند.
اما وگان ها همان روی خوش را هم نشان نمیدهند! وگانها در رژیم غذاییشان بهطور جدی از خوردن گوشت و محصولات حیوانی خودداری میکنند.
۳. انعطافپذیرها (Flexitarian)
در این مدل از انواع گیاه خواران به سراغ گروهی میرویم که در خوردن غذاهای گیاهی، منعطفترند، به همین خاطر است که به آنها «انعطافپذیرها» میگویند. بشقاب شخص منعطف را عمدتاً غذاهای گیاهی تشکیل میدهد، اما گاهیاوقات دلش را به دریا میزند و یک وعده را به گوشت سفید یا قرمز اختصاص میدهد.
در این نوع از انواع گیاه خواران، محدودیت کمتری در خوردن غذاهای گیاهی وجود دارد.
۴. پسکاتاریا/پزکاتاریاها (Pescatarians)
در چهارمین نوع از انواع گیاه خواران، نوبت میرسد به افرادی که اعتقاد بسیاری به خوردن غذاهای گیاهی دارند، اما منبع غذایی امگا3 را هم در رژیم غذاییشان حفظ میکنند. پسکاتاریاها در کنار غذاهای گیاهی، از گوشت ماهی که بهعنوان منبع دریافت امگا3 از آن یاد میشود، استفاده میکنند. نام پسکاتاریا از پیشوند ایتالیایی «pesce» بهمعنی ماهی گرفته شده است. در این مدل از انواع گیاه خواران، شخص میتواند از تن ماهی و سوشی هم استفاده کند. اما اینکه رژیم پزکاتاریا شامل مصرف لبنیات و تخممرغ میشود یا خیر، از شخصی به شخص دیگر متفاوت است.
۵. پولوتاریاها (Pollotarian)
در پنجمین نوع از انواع گیاه خواران میرویم سروقت افرادی که به رژیم گیاهی اعتقاد دارند، اما برای تأمین منابع پروتئینیشان، از گوشت مرغ هم استفاده میکنند. نام پولوتاریا از پیشوند اسپانیایی «Pollo» بهمعنی مرغ گرفته شده است. در این مدل از انواع گیاه خواران، استفاده از مرغ، اردک، بوقلمون و سایر پرندگان مجاز است. رژیم غذایی پولوتاریا همانند رژیم غذایی پسکاتاریا از محدودیتهای کمتری برخوردار است.
۶. خامگیاه خواران (Raw vegans)
در آخرین مدل از انواع گیاهخواران، به سراغ یکی از شاهدان عینی در زمان انسانهای نخستین میرویم! رژیم غذایی خامگیاهخواری بهشدت مشابه سبک غذایی انسانهایی است که هنوز آتش را کشف نکرده بودند و گیاهانی را که برای خود جمعآوری میکردند، بهصورت کاملاً خام مصرف میکردند. در این نوع از انواع گیاه خواران، شخص از خوردن گیاهانی که بیشتر از 115 درجۀ فارنهایت (46 درجۀ سانتیگراد) حرارت دیدهاند، پرهیز میکند.
به گفتۀ متخصصان علوم تغذیه، خامگیاهخواری سختترین نوع رژیم گیاهخواری محسوب میشود. در این رژیم غذایی، خبری از گوشت، محصولات حیوانی و پختوپز نیست و تمام گیاهان بهشکل طبیعی خود مصرف میشوند. به احتمال فراوان، در خانۀ افراد خامگیاهخوار، هود آشپزخانه، تابهها و قابلمهها بیوقفه در حال سماقمکیدن هستند!
خام گیاه خوران چه میخورند؟
در این مدل از انواع گیاه خواران، معمولاً غذاهای نپختهای شامل سبزیجات، میوهها، حبوبات، دانههای جوانهزده، آجیل، گیاهان و دانهها مصرف میشود. دلیل خوردن غذاهای خام توسط خامگیاهخواران این است که غذاهای خام از ارزش غذایی بیشتری نسبت به غذاهای حرارتدیده برخوردارند. این رژیم غذایی با سطح کلسترول پایینی همراه است، اما درخصوص سالمتربودن افراد تحت این رژیم نسبت به سایر انواع گیاه خواران، اتفاقنظری شکل نگرفته است.
کدام مدل از انواع گیاه خواران را انتخاب کنیم؟
برای آنکه بدانید کدامیک از این مدلها برای شما مفیدترند، مهم است که در ابتدا به هزینه، تداوم و کیفیت غذایی فکر کنید. باید بدانید کدام نوع با اهداف شخصی شما بیشتر مطابقت دارد. چنانچه سبکی را انتخاب کنید که با مدل زندگیتان (لایفاستایل) همخوانی نداشته باشد، حفظ آن برای شما بسیار دشوار و جانکاه خواهد بود.
تنوع در انواع گیاه خواران بدین منظور است که شما روشهای مختلفی را امتحان کنید تا بتوانید به آنچه مدنظر دارید، برسید.
جمعبندی درخصوص انواع گیاه خواران
سبک زندگی امروزی باعث شده است که انسان برای غلبه بر چاقی و اضافهوزن، رژیمهای مختلفی را ابداع و امتحان کند. به همین دلیل است که تنوع زیادی در انواع گیاه خواران به وجود آمده است. داشتن سبک زندگی کمتحرک در کنار خوردن غذاهای پرکالری که در دل خود هزاران مواد نگهدارنده و مضر را دارند، سبب شده است که روزبهروز مطالعات دربارۀ انواع گیاه خواران گستردهتر شود.
چنانچه علاقهمند شدهاید تا رژیم غذاییتان را بهسمت رژیم غذایی گیاهخواری سوق دهید، به شما توصیه میکنیم در وهلۀ اول از رژیم گیاهخواری انعطافپذیر استفاده کنید. سپس بهسمت پسکاتاریا و پولوتاریا بروید و در آخر از وجترین و وگان بهره ببرید.
استفاده از این مدل پیشنهادی به شما کمک میکند به مرور زمان خودتان را با رژیم گیاهخواری وفق دهید و بهتر بتوانید از آن نتیجه بگیرید. اگر از فردا بخواهید رژیم غذاییتان را از حالت عادی به خامگیاهخواری تغییر دهید، بعید میدانیم تا شب تحمل کنید!