مقالات
10 راهکار هوشمندانه برای داشتن آشپزخانۀ بدون زباله
با روند رو به افزایش جمعیت کشورهای مختلف و همچنین ایجاد تغییرات بنیادی در سبک زندگی انسان‌ها و حرکت به‌سمت زندگی‌های ماشینی، تولید زباله در دنیا نیز به‌طرز قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. کشور ما نیز از این رویه مستثنا نیست و تولید زباله در ایران نیز در مقایسه با چند دهۀ قبل به‌طور تصاعدی در حال افزایش است. با توجه به مشکلات عظیمی که در دفع زباله‌ها و همچنین روند کند بازیافت آن‌ها وجود دارد، بهترین رویکرد، تلاش برای کاهش تولید زباله است. در این بین، زبالههای خانگی سهم بسیار زیادی از زباله‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. از قضا آشپزخانه مهم‌ترین مکان در هر خانۀ مسکونی به شمار می‌رود که در آن بیشترین میزان زباله تولید می‌شود. چند سالی است که مفهومی به نام آشپزخانۀ بدون زباله یا zero-waste kitchen در دنیا مطرح شده است. در این مقاله ابتدا به بررسی این مفهوم می‌پردازیم و در ادامه راهکارهایی ساده و هوشمندانه را برای برخورداری از آشپزخانۀ بدون زباله مطرح می‌کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.
آشپزخانۀ بدون زباله؛ از رؤیا تا واقعیت
سال‌هاست که مسئلۀ زندگی‌های سبز و پایدار به یکی از سرفصل‌های مهم در طراحی ساختمان‌ها و همچنین ترویج سبک زندگی در رسانه‌ها تبدیل شده است. در این بین، طراحی آشپزخانۀ پایدار یکی از مهم‌ترین بخش‌های زندگی سبز به شمار می‌رود. حذف‌کردن تولید زباله در آشپزخانه، درعمل به‌هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین، اصطلاح آشپزخانۀ بدون زباله تا حدودی اغراق‌آمیز است. اما بررسی‌ها نشان داده است که با درپیش‌گرفتن رویکردهای نه‌چندان پیچیده در ادارۀ آشپزخانه می‌توان میزان زبالههای تولیدی را بین 50 تا 90 درصد کاهش داد. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، حتی عدد 50درصد نیز تأثیر بسیار زیادی در حجم کلان دارد.
از طرفی، اکثر راهکارهایی که برای دستیابی به آشپزخانۀ بدون زباله وجود دارد، کم‌هزینه هستند و برخی از آن‌ها اصلاً هزینه‌ای را در بر ندارند. به همین دلیل، اگر خانواده‌ها به این سمت حرکت کنند، نه‌تنها به خود، بلکه لطف بزرگی را در حق نسل‌های آینده‌ای می‌کنند که قرار است سال‌ها بعد از ما در این کرۀ خاکی زندگی کنند.
10 راهکار برای دستیابی به آشپزخانۀ بدون زباله
همان‌طور که گفتیم، دستیابی به آشپزخانۀ بدون زباله صرفاً یک خواب و خیال نیست. در این قسمت قصد داریم به معرفی تعدادی از بهترین و در‌عین‌حال ساده‌ترین راهکارها برای دستیابی به آشپزخانۀ بدون زباله بپردازیم.
1. محصولات کشاورزی را از بازارهای محلی تهیه کنید
سعی کنید همواره میوه و صیفی‌جات مورد نیاز خانواده را از بازارهای محلی تهیه کنید. خرید از فروشگاه‌های رایج موجود در سطح شهر به دلیل اینکه محصولات در قالب بسته‌بندی عرضه می‌شوند، زبالههای بیشتری را پس از مصرف ایجاد می‌کند. علاوه بر این، خرید از بازارهای محلی معتمد موجب می‌شود که محصولات کشاورزی‌ای تهیه کنید که عاری از سموم و مواد شیمیایی هستند که روی سلامت آن‌ها نیز اثر منفی به‌جا می‌گذارد. محصولات ارگانیک کشاورزی بهترین گزینه برای خرید به شمار می‌روند که برخلاف تبلیغات منفی‌ای که علیه آن‌ها صورت می‌گیرد، کیفیت و سلامت خوبی دارند و به‌علاوه، پسماندهای کمتری را نیز ایجاد می‌کنند.
2. خودتان را به استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای عادت دهید
پلاستیک‌ها دنیای ما را به تصرف خود درآورده‌اند. شک نکنید که اگر همین روند ادامه پیدا کند، روزگاری نه‌چندان دور فرا می‌رسد که مجبور می‌شویم در بین انبوهی از زبالههای پلاستیکی زندگی کنیم. سعی کنید به‌عنوان یک شهروند مسئولیت‌پذیر هم که شده برای خرید‌هایتان از کیسه‌های پارچه‌ای استفاده کنید. اگر در طول روز فقط یک کیسۀ پلاستیکی کمتر استفاده کنید، در طول سال 365 کیسه کمتر استفاده شده است و این اصلاً عدد کمی نیست. فقط کافی است که شما هم همت کنید و در این مسیر گام بردارید. جالب است بدانید که در بسیاری از کشورهای دنیا در حال وضع قوانینی محدودکننده برای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی در خریدهای روزمره هستند.
3. تا جایی که امکان دارد مواد غذایی را به‌صورت فله تهیه کنید
بسیاری از مواد غذایی را می‌توانید به‌صورت فله تهیه کنید و این کار موجب می‌شود که به‌یک‌باره صرفه‌جویی فراوانی در تولید زباله صورت بگیرد و یک گام به‌سمت آشپزخانۀ بدون زباله نزدیک شوید. حبوبات مانند نخود، لوبیا، عدس، لپه و همچنین ادویه‌هایی مانند فلفل، زردچوبه و…، در هر آشپزخانه‌ای جزو محصولات پرکاربرد به شمار می‌روند. سعی کنید یک بار برای همیشه تعدادی ظرف شیشه‌ای برای این قبیل محصولات تهیه کنید. حتی می‌توانید از شیشه‌های سایر محصولاتی که در طول زمان خریداری کرده‌اید برای این منظور استفاده کنید.
همچنین، برخی دیگر از مواد مورد نیاز برای پخت‌وپز مانند روغن‌ها را نیز می‌توانید در بسته‌بندی‌های بزرگ‌تر تهیه کنید تا در مصرف پلاستیک تا حدودی صرفه‌جویی می‌شود. از خرید قهوه و چای به‌صورت کیسه‌ای نیز اجتناب کنید و خرید خود را به‌صورت عمده و فله‌ای انجام دهید. به این ترتیب، دیگر نیازی نیست که بسیاری از مواد غذایی مورد نیاز را به‌صورت بسته‌بندی تهیه کنید.
4. گیاهان خوراکی در منزل خود پرورش دهید
برخی از سبزی‌ها مانند جعفری، گشنیز و آویشن با کمی زحمت در آپارتمان‌ها قابل کشت هستند. پرورش این دسته از گیاهان علاوه بر اینکه بخشی از نیاز غذایی خانواده را تأمین می‌کند، باعث می‌شود که بتوانید بسیاری از پسماندهای خوراکی را به‌عنوان کود و کمپوست برای تقویت خاک آن‌ها مصرف کنید. درضمن، از طراوت و شادابی‌ای که این گیاهان برای منزل شما به همراه می‌آورند نیز نباید غافل شوید.
5. دورریز غذای خود را به حداقل برسانید
نکتۀ مهم دیگر برای دستیابی به آشپزخانۀ بدون زباله این است که مدیریت پسماندهای غذایی را به‌طور جدی در دستور کار قرار دهید. آمارها نشان می‌دهد که در جهان به‌طور سالانه چیزی در حدود 1.3میلیارد تن مواد غذایی به‌عنوان دورریز تبدیل به زباله می‌شود. این عدد وقتی معنا پیدا می‌کند که بدانید معادل یک‌سوم غذای مصرفی تمام انسان‌ها در کرۀ زمین است. این در حالی است که در جهان چیزی حدود 800میلیون نفر گرسنه وجود دارد. برای کاهش دورریز غذای مصرفی، چند راه ساده پیش پای شما قرار دارد:
- غذا را به اندازۀ مصرف افراد خانواده تهیه کنید.
- غذای باقی‌مانده را برای مصرف در وعده‌های بعدی نگه دارید.
- اضافه غذای خود را در صورت امکان برای تهیۀ کمپوست استفاده کنید.
- پرندگان و حیوانات خانگی را نیز از یاد نبرید.
6. از شوینده‌های سازگار با محیط‌زیست استفاده کنید
بسیاری از مواد شوینده‌ای که در بازار عرضه می‌شوند، از ترکیبات شیمیایی تشکیل شده‌اند که نه‌تنها برای سلامتی افراد، بلکه برای محیط‌زیست نیز مضر است. اما در سال‌های اخیر تعدادی از تولید‌کنندگان مطرح در بازار محصولات شوینده‌ای عرضه کرده‌اند که با محیط‌زیست به‌طور کامل سازگارند. همچنین، برس‌ها و اسکاچ‌های موجود در بازار نیز عمدتاً از مواد پلاستیکی تولید می‌شوند؛ اما می‌توانید با کمی هزینۀ بیشتر اسکاچ‌ها و برس‌هایی قابل بازیافت تهیه کنید که به این ترتیب میزان تولید زباله در آشپزخانه به‌مراتب کاهش پیدا می‌کند. اخیراً برس‌هایی تولید می‌شوند که از جنس الیاف طبیعی چوب بامبو ساخته شده و بعد از استفاده می‌توانید آن‌ها را به‌عنوان کمپوست به طبیعت برگردانید.
7. از خرید وسایل پلاستیکی برای آشپزخانه اجتناب کنید
یکی دیگر از رویکردهایی که برای دستیابی به آشپزخانۀ بدون زباله باید در پیش بگیرید، استفادۀ کمتر از لوازم آشپزخانۀ پلاستیکی است. کالاهای پلاستیکی و چوبی، بهترین جایگزین برای لوازم پلاستیکی به شمار می‌روند. سعی کنید استفاده از ظروف پلاستیکی را در آشپزخانۀ خود به حداقل ممکن کاهش دهید و اگر می‌توانید به‌طور کامل استفاده از آن‌ها را حذف کنید.
8. رویکرد مینیمالیستی در آشپزخانه را نادیده نگیرید
آشپزخانه در بسیاری از خانه‌ها به یک انباری بزرگ تبدیل می‌شود که شاید در طول سال حتی یک بار هم از وسایل آن استفاده نکنید. بدون شک، چنین آشپزخانه‌ای با رویکرد آشپزخانۀ بدون زباله در تعارض است. به خاطر داشته باشید که هرچه آشپزخانه شلوغ‌تر باشد، الزاماً بهتر نیست. سعی کنید فقط وسایلی را در آشپزخانه نگهداری کنید که مورد نیاز شماست و سایر وسایل غیرضروری را به‌هیچ‌وجه تهیه نکنید. این کار نه‌تنها هزینه‌های شما را کاهش می‌دهد، بلکه استهلاک وسایل آشپزخانه را نیز به‌مراتب کم می‌کند. دنیا بعد از یک دوره حرکت پرشتاب به‌سمت تجمل‌گرایی، در حال حرکت به‌سمت زندگی مینیمالیستی است.
9. برای وعده‌های غذایی برنامه‌ریزی کنید
یکی از بهترین راهکارها برای دستیابی به آشپزخانۀ بدون زباله، برنامه‌ریزی هفتگی برای پخت‌وپز است. در ابتدای هفته نگاهی به موجودی مواد غذایی در خانه بیندازید. در ادامه با توجه به این مواد غذایی، برنامۀ غذایی برای یک هفته تنظیم کنید. این کار علاوه بر اینکه به شما کمک می‌کند در طول هفتۀ دیگر برای پخت‌وپز وقت زیادی را هدر ندهید، باعث می‌شود که از فاسدشدن مواد غذایی و تولید زبالۀ اضافی در خانه جلوگیری شود.
10. در نگهداری از مواد غذایی دقت لازم را داشته باشید
یکی از مسائلی که گاهی باعث تولید زبالۀ زیادی در آشپزخانه‌ها می‌شود، مراقبت‌نکردن از مواد غذایی فاسدشدنی است. سعی کنید محصولات غذایی را مطابق دستورالعمل‌هایی که برای نگهداری آن‌ها ارائه می‌شود، نگهداری کنید. همچنین، تاریخ انقضای آن‌ها را فراموش نکنید و سعی کنید قبل از رسیدن زمان انقضا آن‌ها را مصرف کنید. به این ترتیب، از تولید حجم زیادی زباله در طول سال جلوگیری می‌کنید. با تولید ترشی و مربا هم می‌توانید از بسیاری از مواد غذایی که در معرض خراب‌شدن هستند یا کیفیت چندانی ندارد، به‌خوبی محافظت کنید.
کلام پایانی
در این مقاله با 10 راهکار ساده برای دستیابی به آشپزخانۀ بدون زباله آشنا شدیم. همیشه وقتی صحبت از تلاش برای کاهش تولید زباله به میان می‌آید، بسیاری گمان می‌کنند که باید هزینه‌های زیادی برای این منظور انجام دهند. این در حالی است که همان‌طور که مشاهده کردید، با مجموعه‌ای از ساده‌ترین اقدامات می‌توانید جلوی تولید حجم انبوهی از زباله‌ها را بگیرید. پس دیگر بهانه را کنار بگذارید و به زندگی بدون زباله سلام کنید.
