مقالات
طراحی آشپزخانه مناسب سالمندان
اگر در منزل، پدر و مادر یا فامیل سالمند دارید یا خودتان به دوران سالمندی نزدیک می‌شوید، بهتر است به فکر طراحی آشپزخانه مناسب سالمندان باشید. فردی که پا به سن می‌گذارد بهتر است بیشتر از زانو، کمر، بازوها و پاهایش مراقبت کند. دلیلش این است که در این سن قوای جسمانی فرد کاهش می‌یابد و حواس ضعیف می‌شوند.
چه‌کارهایی می‌توانیم برای طراحی آشپزخانه مناسب سالمندان انجام دهیم؟
آشپزخانه ایمن برای سالمندان باید طوری طراحی شود که سالمند:
- خطر افتادن نباشد؛
- مجبور نباشد خم شود؛
- در آشپزخانه راحت حرکت کند؛
- به همۀ اقلام موردنیازش به‌آسانی دسترسی داشته باشد؛
- احتمال ضربه یا کوبیدگی پا، باسن و زانو به حداقل برسد؛
- مجبور نباشد روی نوک پاهایش بایستد و دستش را آن‌قدر دراز کند که چیزی را بردارد.
نگران نباشید. همۀ این موارد با چند پیشنهادی که برایتان داریم دست‌یافتنی است.
۱. کمددیواری درست کنید
برای راحتیِ بیشتر می‌توانید از نوعی کمددیواری استفاده کنید که چندین قفسه و کشو دارد و با بازکردن درهایش همۀ اقلام موردنیاز به‌راحتی در دسترس قرار می‌گیرد. در این کمد‌ها می‌توانید با یک نگاه و بدون نیاز به جابه‌جایی وسایل برای برداشتن چیزی، هرچه را می‌خواهید به‌راحتی بردارید. همچنین برای ذخیره‌سازی کنسروها، غلات و سایر مواد غذایی نیز عالی است. حتی می‌توانید برخی وسایل سنگین مانند مخلوط‌کن، زودپز و تستر را نیز در آن جای دهید. طراحی آن طوری است که برای برداشتن چیزی از درون آن، به زانوها و پشتتان هیچ فشاری وارد نمی‌شود.
۲. سینک ظرفشویی بهتر است کنار اجاق‌گاز باشد
هنگام پخت‌وپز بارها پیش می‌آید که مجبور می‌شویم یک دیگ پر از آب را از ظرفشویی به روی اجاق‌گاز و برعکس حمل کنیم؛ مخصوصا ما ایرانی‌ها که تقریبا هر روز برنج آبکش می‌کنیم. اگر فاصله سینک ظرفشویی از اجاق‌گاز زیاد باشد، هم سنگینی قابلمه ممکن است به بازوها و کمرتان فشار بیاورد و هم اینکه ممکن است آب روی زمین بپاشد که کف زمین را لغزنده می‌کند. اگر هم آب داغ باشد که احتمال سوختگی وجود دارد و خطرناک است.
بنابراین سینک ظرفشویی را بهتر است کنار اجاق‌گاز قرار دهید. البته همیشه یک فضای کوچک هم بین آنها باید باشد تا بتوانید دیگ سنگین را روی آن قرار دهید و کمی استراحت کنید. بیایید با یک مثال این موضوع را روشن کنیم. فرض کنید در حال پختن برنج هستید. اگر بخواهید دیگ برنج را برای آبکشی مستقیما از روی گاز بیاورید و بلافاصله در ظرفشویی خالی کنید، ممکن است برایتان دشوار باشد. وجود این فضا بین گاز و سینک کمکتان می‌کند ابتدا دیگ را روی آن قرار دهید، کمی استراحت کنید و بعد کارتان را ادامه دهید.
اگر امکانش نیست که سینک را کنار اجاق‌گاز قرار دهید، می‌توانید آن را درست روبه‌روی اجاق نصب کنید. در این صورت کافی است ۱۸۰ درجه بچرخید و با یکی‌دو قدم بین سینک و گاز جابه‌جا شوید.
۳. سینک ظرفشویی را کم‌عمق و شیرآلات را قابل‌تنظیم انتخاب کنید
شست‌وشوی سبزیجات و میوه‌ها در سینک ظرفشوییِ بسیار گود ممکن است دشوار باشد؛ بنابراین بهتر است سینک‌های با عمق کم‌تر را انتخاب کنید. معمولا ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر عمق کافی است. شیرآلات ظرفشویی را نیز طوری انتخاب کنید که قابل‌دسترس و تنظیم‌شونده باشند. به این ترتیب به‌راحتی می‌توانید آن را باز و بسته کنید و همیشه آن را روی شروع با آب ولرم تنظیم کنید.
۴. مایکروویو را روی پیشخان یا درست زیر آن قرار دهید
بهتر است مایکروویو را در ارتفاع هم‌سطح با پیشخان قرار دهید. فرقی نمی‌کند مایکروویو ایستاده یا توکار باشد؛ در هر صورت اگر روی پیشخان باشد یا درست زیر آن، برایتان بهتر است. دلیلش این است که اگر آن را روی زمین قرار دهید، مجبور می‌شوید خم شوید و با آن کار کنید. اگر هم آن را در ارتفاع بلند بگذارید، برای اینکه دستتان به آن برسد باید به عضلاتتان کشیدگی وارد کنید.
اگر فضای پیشخان را لازم دارید، مایکروویو را درست زیر آن قرار دهید. در این صورت، وقتی می‌خواهید ظرف غذا (مخصوص مایعات داغ) را در مایکروویو قرار دهید، باید دست‌هایتان را پایین بیاورید. این همیشه بهتر از آن است که مایکروویو بالا باشد، زیرا معمولا بالابردن شانه‌ها برای سالمند (و حتی افراد جوان) کمی دشوارتر است و اگر غذا یا مایعات داغ بریزد، احتمال سوختگی وجود دارد.
۵. لوازم‌خانگی و کابینت‌ها را ساده و استاندارد و بدون تزئینات غیرضروری انتخاب کنید
طراحی آشپزخانه مناسب برای سالمندان باید ساده و کاربردی باشد. پایه‌های تزئینی، پنل‌های دکوری یخچال یا پیشخان‌های زاویه‌دار ممکن است زیبا و چشم‌نواز باشند، اما ممکن است به موانعی بر سر راهِ سالمند تبدیل شوند. کوبیدگی زانو، باسن و پاها در دوران سالمندی خطرناک است و ممکن است به‌سختی بهبود یابد.
۶. کابینت‌های گوشه آشپزخانه باید قابل‌دسترسی باشند
کابینت‌های گوشه آشپزخانه که به کابینت کنج هم معروف‌اند معمولا فضای ذخیره‌سازی زیادی را فراهم می‌کنند، اما وقتی می‌خواهید به ظروف موردنیازتان دسترسی پیدا کنید باید خم شوید که این برای کمر و ستون مهره سالمندان مناسب نیست.
این کابینت‌ها را طوری انتخاب کنید که نیاز نباشد برای برداشتن چیزی کاملا خم شوید یا وسایل درون آن را خارج کنید تا چیزی را از ته کابینت بردارید. طرح‌های این کابینت‌ها بسیار متنوع است. این کابینت‌ها با قفسه‌های کشویی شبیه نیم‌دایره، شکل کلیه (Kidney) و سایر طرح‌های خلاقانه علاوه بر زیبایی، راحتی را هم برایتان به ارمغان می‌آورند. بعضی از انواع این کابینت‌ها را می‌توانید در قسمت‌های بالا‌تری از پیشخان نصب کنید که در این صورت، دسترسی به قفسه‌های زیرین آسان‌تر خواهد بود. انواع کابینت با کشوهای آکاردئونی نیز دسترسی شما را به قفسه‌های پایینی راحت‌تر می‌کنند.
۷. کشوها از کابینت‌های دَردار بهترند
یکی از بهترین ویژگی‌های کشوها این است که تمام ظروف و وسایل درون آن را به‌شکل همزمان می‌بینید؛ بنابراین نیاز نیست زانو بزنید و درهای کابینت‌ها را باز کنید تا برای برداشتن چیزی همه‌جا را بگردید. در برخی کشوهای بزرگ و گود حتی می‌توانید قابلمه‌ها و دیگ‌های بزرگ را نیز جا بدهید. برای استفاده از کشو معمولا نیازی نیست زانو بزنید. بهتر است در کشوهای نزدیک به کف زمین که دسترسی به آنها سخت‌تر است اقلامی را قرار دهید که دیربه‌دیر از آنها استفاده می‌کنید.
۸. نور آشپزخانه باید کافی باشد
از آنجا که بینایی چشم‌ها با افزایش سن ضعیف‌تر می‌شود، آشپزخانه مناسب سالمندان باید نور مناسبی داشته باشد. نور کم هنگام کار با چاقو و وسایل گرم خطرآفرین است.
ترکیبی از نور طبیعی، چراغ‌های سقفی، چراغ روی سینک و پیشخان به سالمندان کمک می‌کند بهتر به وسایل لازم دسترسی پیدا کنند. همچنین کلیدهای برق باید در همان ابتدای ورودی آشپزخانه باشند.
رنگ کابینت‌ها بهتر است شاد و روشن و از رنگ پیشخان متمایز باشد. به این ترتیب دیدن اشیا راحت‌تر خواهد بود. ارتفاع پیشخان باید طوری باشد که وقتی سالمند نشسته است نیز بتواند روی آن کار کند. همچنین گوشه‌های پیشخان بهتر است گرد و منحنی‌شکل باشند.
در آخر
آیا شما طرح خاص یا پیشنهادی دارید که بتواند آشپزخانه را به جای امن‌تری برای سالمندان تبدیل کند؟ لطفا دیدگاه‌هایتان را با ما در میان بگذارید.
